O desmoreamento das bolsas e o estoupido da crise Financeira

As caídas xeneralizadas comezaron xa no verán de 2007, coincidindo coas primeiras novas de problemas das hipotecas lixo nos mercados USA e a evidencia da contaminación dos balances dalgúns bancos norteamericanos e británicos. A crise financeira internacional e a falla de confianza no futuro afundiron os valores dos títulos en todo o mundo. En particular, o valor das empresas cotizadas no IBEX 35 ten pasado dende 15.950 no outono pasado ate o valor do día de hoxe de 8128 (28/10/08). A bolsa española non foi un caso illado. Todas as bolsas  de valores mundiais sufriron grandes retrocesos. As inxeccións de liquidez nos mercados foron constantes e xeneralizadas a partir do mes de  xullo de 2007. Os principais bancos centrais <> actuaron cunha certa coordinación para dotar de liquidez poñendo divisas no mercado. As cifras son mareantes, de billóns de euros, malia o que as entidades financeiras seguiron a demandar do sistema máis e máis liquidez.

A crise financeira internacional é moito máis fonda do que pensabamos. Na súa virulencia ten semellanza coa gran depresión de 1929. Afecta non só a entidades financeiras, senón  a grandes aseguradoras, fondos de pensións de millóns de cidadáns de todo o mundo, entidades de capital risco, fondos de investimento.

A opacidade da propia actividade bancaria fai que en España non teñamos unha idea clara da verdadeira situación  dos principais axentes do sistema. A pesar desto, non pinta ben o desplome dos valores dalgunhas grandes empresas inmobiliarias (Martisa-Fadesa, Urbis, Astroc, SEOP, Colonial, etc.) que  atinxiu a bancos e caixas con distinta intensidade e, sobre todo, a progresiva deterioración da carteira de  créditos con garantía hipotecaria ó sector da construción das caixas.

As entidades financeiras precisan converter depósitos en activos ou cederen ese diñeiro a outras entidades no interbancario para acadaren rendibilidade. Se frean a conversión están a actuar mesmo contra o núcleo do negocio bancario, ¿por que están entón a facelo? A conversión da liquidez en novos activos pode verse freada porque os axentes que dispoñen dela (bancos comerciais e caixas no caso español) caeron nunha certa trampa de liquidez, só lóxica se estiveramos diante de tipos de xuro reais moi baixos, ou porque están afectados por unha crise de expectativas. ¿Cáles son os trazos estruturais da nova situación económica? O modelo capitalista enfróntase a unha fonda crise de expectativas alimentada pola mala evolución da economía real. Por unha posible evolución moi negativa do PIB mundial, a consciencia do esgotamento dos combustibles fósiles, o encarecemento das materias primas enerxéticas e dos alimentos, a suba xeral de prezos, a degradación do medio ambiente, a falla dun modelo sostible de  desenvolvemento baseado en tecnoloxías limpas, a crise do liderado económico anglosaxón ou mesmo euro-americano, a sorpresa fronte á emerxencia das novas potencias asiáticas, que ameaza con definir un novo centro-foco económico a escala planetaria, o aumento do paro nas economías centrais e da pobreza no mundo pobre, o avellentamento da poboación nas economías centrais e a superpoboación no 3º mundo, as migracións forzadas de grandes continxentes de poboación.........

As medidas para o rescate dos sistemas financeiros

En todo o mundo estanse a deseñar e aplicar medidas dirixidas en primeiro lugar a restablecer a confianza entre os axentes dos mercados financeiros intentando garantir os depósitos de particulares e que o diñeiro flúa novamente aos mercados interbancarios. Por outra banda, estanse a por en práctica medidas de saneamento e rescate de bancos e outras entidades financeiras en crise. O abano de medidas é moi amplo e ten certa diversidade, pero precisa en todo caso da mobilización de inxentes cantidades de fondos.

En EEUU, o plan ten por obxectivo rescatar ou mercar os títulos tóxicos por medio da concesión de créditos ou inxeccións de diñeiro público. Para financiar a operación o goberno vai emitir 700.000 millóns de dólares de débeda pública.

En Europa non hai solución conxunta. Os xefes de goberno dos países da UE acordaron prioridades de intervención para restablecer a confianza dos mercados crediticios, pero cada país debe aportar solucións específicas e descentralizadas. Conxuntamente o volume de recursos a mobilizar supera a cifra de 1.500.0000 millóns de euros, pero as medidas son diferentes segundo países. Así

-      Reino Unido  destinará 68.000  millóns de euros  á nacionalización parcial da Banca e permitirá inxectar capital ás oito principais entidades co obxetivo de garantir que as suas necesidades de liquidez queden cubertas.

-    Alemaña ten deseñado un plano de rescate por importe total de 470.000 millóns de euros, dos que 400.000 millóns de euros serán para garantir os préstamos interbancarios  e 70.000 millóns de euros para rescatar entidades financeiras en crise.

-  Francia mobilizará 320.000 millóns de euros a garantir as operacións interbacarias e 40.000 para recapitalizar entidades con problemas.

-     A escala menor todos os  demais países europeos teñen anunciado medidas (Austria 85.000  millóns de euros para garantir préstamos interbancarios e 15.000 millóns de euros para recapitalización de entidades, Portugal 20.000 millóns de euros a avais, Holanda 200.000 millóns de euros en garantías para o interbancario e 20.000 millóns para operacións de rescate, Italia aínda que non adianta fondos decidiu rescatar a todos os bancos en problemas por medio da participación pública no seu capital.........)

-       España mobilizará 100.000 millóns de euros en avais e garantías para o interbancario e 50.000 millóns de euros para a adquisición de activos bancarios.

 

¿E agora qué?

 

Haberá que agardar para ver os efectos de todas estas medidas sobre o funcionamento dos mercados financeiros, especialmente sobre a evolución dos mercados interbancarios. Se conseguen eliminar dos balances os activos tóxicos e reducir o exceso de financiarización da economía sobre a base económica real posiblemente serán efectivas. Se así fora a confianza restableceríase novamente e o diñeiro afloraría de novo, fluíndo polos mercados entre os que teñen depósitos e os que precisan de liquidez.

As axencias de rating teñen que ter un control global para limitar a xeración e evitar a extensión de produtos financeiros tóxicos.  Por outra banda, é preciso moderar a base de crédito. As novas operacións de financiamento deben concederse sempre despois de estudos máis serios da capacidade de pagamento das débedas.

É preciso, en todo caso, volver aos fundamentos do modelo bancario como intermediador entre os aforradores e a economía produtiva redirixindo un volume crecente do mesmo cara ao financiamento das empresas, especialmente das empresas innovadoras. Financiar a innovación colabora ao crecemento da economía produtiva no futuro.

E tamen, dende o meu punto de vista, é preciso recuperar o sentido da  xusta medida do papel do diñeiro nas nosas economías por medio dunha moderación do monetarismo imperante nas últimas dúas  décadas, limitando os excesos de especulación que teñen abocado ao mundo á maior crise financeira dende a gran depresión de 1929. Decatémonos de  que O diñeiro si importa pero non é o único que importa.

 CATARINA YÁÑEZ